五十九或九十一:五十九美心是:廿四欲界心、十五色界心、十二无色界心、八出世间心。把八出世间心分为四十种,则成九十一心。(见本章节三十、三十一)
廿四欲界美心
(kamavacara-sobhanacittani)
节十三:八欲界善心(kamavacara-kusalacittani)
1. Somanassasahagatam banasampayuttam asavkharikam ekam.
2. Somanassasahagatam banasampayuttam sasavkharikam ekam
3. Somanassasahagatam banavippayuttam asavkharikam ekam.
4. Somanassasahagatam banavippayuttam sasavkharikam ekam.
5. Upekkhasahagatam banasampayuttam asavkharikam ekam.
6. Upekkhasahagatam banasampayuttam sasavkharikam ekam.
7. Upekkhasahagatam banavippayuttam asavkharikam ekam.
8. Upekkhasahagatam banavippayuttam sasavkharikam ekam.
Imani attha pi sahetuka-kamavacara-kusalacittani nama.
1. 悦俱智相应无行一心。
2. 悦俱智相应有行一心。
3. 悦俱智不相应无行一心。
4. 悦俱智不相应有行一心。
5. 舍俱智相应无行一心。
6. 舍俱智相应有行一心。
7. 舍俱智不相应无行一心。
8. 舍俱智不相应有行一心。
这八种名为有因欲界善心。
节十三之助读说明
欲界善心(kamavacara-kusalacittani):这组心依据三项相对的原则而分为八种。第一项原则是与该心俱行的受:有四心与悦受或心的乐受俱行,另四心则与舍受或心的舍受俱行;第二是视其心是否与智相应;第三是视其心是「无行」或「有行」。
智相应(banasampayutta):智慧如实知见诸法(yatha-sabhavam)。与智相应之心的智(bana)是指「慧心所」(pabba-cetasika),亦即是「无痴因」或「无痴根」(amoha)。智不相应的心缺少此慧心所,但并没有只属于不善心的无明(avijja)或痴(moha)。
无行:根据注释,人们会自动自发地行善的原因是身心健全、有良好的食物、适合的气侯等,以及由于在过去有造过类似的业。如前所述(本章节四),怂恿可以来自他人或自己本身。
有因(sahetuka):所有四种智相应善心都有三善因;四智不相应心则只有无贪与无瞋,而没有无痴。
对于八种欲界善心,可以下列的例子加以说明:[12]
1. 某人愉快自动地行布施,心知那是善业。
2. 某人在他人鼓动之下,愉快地行布施,也心知那是善业。
3. 某人愉快自动地行布施,但不知那是善业。
4. 某人在他人鼓动之下,愉快地行布施,但不知那是善业。
5-8. 应明白这四种心各与首四种心类似,差异只在于 没有愉快的感受,而是中舍的感受。
这八种心称为善(kusala)或福(pubba),因为它们制止烦恼,且带来善报。每当凡夫(puthujjana)与有学圣者(sekha,即下三个层次的圣者:须陀洹、斯陀含、阿那含)造善身业、善口业、或激起属于欲界的善心时,这些心即会生起。阿罗汉的行为都是属于无记(没有业),因而这些心不会在他们心中生起。
节十四:八欲界果报心(kamavacaravipakacittani)
9. Somanassasahagatam banasampayuttam asavkharikam ekam.
10. Somanassasahagatam banasampayuttam sasavkharikam ekam
11. Somanassasahagatam banavippayuttam asavkharikam ekam.
12. Somanassasahagatam banavippayuttam sasavkharikam ekam.
13. Upekkhasahagatam banasampayuttam asavkharikam ekam.
14. Upekkhasahagatam banasampayuttam sasavkharikam ekam.
15. Upekkhasahagatam banavippayuttam asavkharikam ekam.
16. Upekkhasahagatam banavippayuttam sasavkharikam ekam.
Imani attha pi sahetuka-kamavacara-vipakacittani nama.
9. 悦俱智相应无行一心。
10. 悦俱智相应有行一心。
11. 悦俱智不相应无行一心。
12. 悦俱智不相应有行一心。
13. 舍俱智相应无行一心。
14. 舍俱智相应有行一心。
15. 舍俱智不相应无行一心。
16. 舍俱智不相应有行一心。
这八种名为有因欲界果报心。
节十四之助读说明
有因欲界果报心(sahetuka-kamavacara-vipaka-cittani):(欲界)善心有八种;与善心相符的果报心也有八种。此八心是欲界善心的果报。为了区别它们和善果报无因心,所以称之为「有因」(sahetuka)。无因与有因的善果报心都是由同样的八种善心所产生,但这两组心在各自的素质与作用方面则有差别。当我们讨论心识的作用时(第三章、节八至节十一),就会更明了它们之间的不同。
节十五:八欲界唯作心 (kamavacarakriyacittani)
17. Somanassasahagatam banasampayuttam asavkharikam ekam.
18. Somanassasahagatam banasampayuttam sasavkharikam ekam
19. Somanassasahagatam banavippayuttam asavkharikam ekam.
20. Somanassasahagatam banavippayuttam sasavkharikam ekam.
21. Upekkhasahagatam banasampayuttam asavkharikam ekam.
22. Upekkhasahagatam banasampayuttam sasavkharikam ekam.
23. Upekkhasahagatam banavippayuttam asavkharikam ekam.
24. Upekkhasahagatam banavippayuttam sasavkharikam ekam.
Imani attha pi sahetuka-kamavacara-kriyacittani nama.
Icc”evam sabbatha pi catuvisati sahetuka-kamavacara-kusala-vipaka-kriyacittani samattani.
17. 悦俱智相应无行一心。
18. 悦俱智相应有行一心。
19. 悦俱智不相应无行一心。
20. 悦俱智不相应有行一心。
21. 舍俱智相应无行一心。
22. 舍俱智相应有行一心。
23. 舍俱智不相应无行一心。
24. 舍俱智不相应有行一心。
这八种名为有因欲界唯作心。
如是总结所有廿四欲界有因心:善、果报及唯作。
节十五之助读说明
有因欲界唯作心(sahetuka-kamavacara-kriya-cittani):八欲界善心能生起于凡夫与有学圣者,但却不能生起于诸佛与阿罗汉,因为他们已超越了业轮转与未来的轮回。反之,能在诸佛与阿罗汉心中生起的是与该八心相符的八种唯作心(kriya-citta);称为唯作是因为它们只执行其作用,而毫不留下任何业力。由于诸佛与阿罗汉已彻底地根除了无明和渴爱,即轮回之因,所以他们的善行绝不可能产生未来的果报。那些心只是纯粹生起、执行其作用、而后毫无所遗地消逝。
节十六:欲界美心之总结
Vedana-bana-sankharabhedena catuvisati
Sahetu-kamavacarapubbapakakriya mata.
欲界有因心,善果报唯作,
依受智及行,分为二十四。
节十六之助读说明
欲界有因心分为善、果报、唯作三组;每一组又依据受是悦是舍、智相应与否、无行或有行的不同组合,而分为八种。如此总共有二十四种心:十二种与智相应的是三因心,其余十二种是二因心。这三组心常各别称为大善心(mahakusala)、大果报心(mahavipaka)、大唯作心(mahakiri…
《阿毗达摩概要精解 第一章:心之概要》全文未完,请进入下页继续阅读…